COĞRAFİ KONUM
Herhangi bir yerin Dünya üzerinde bulunduğu konuma coğrafi konum denir. Matematik ve özel konum olmak üzere 2'ye ayrılır.
MATEMATİK KONUM
Dünya üzerindeki herhangi bir yerin Ekvator'a ve başlangıç meridyenine göre konumua matematik konum denir. Paralel - enlem, meridyen- boylam ile ifade edilir.
PARALEL
Kutuplara eşit uzaklıktaki noktaları birleştiren, Dünyayı iki eşit parçaya bölen çizgiye paralel denir.
PARALELLERİN ÖZELLİKLERİ
* Başlangıç paraleli Ekvator'dur ve en büyük paralel dairesidir.
* Ekvator'dan kutuplara gidildikçe paralellerin boyları kısalır. Nedeni: Dünya'nın şeklidir.
* Paralellerin 90 tanesi Kuzey Yarım Küre'de, 90 tanesi Güney Yarım Küre'de bulunur.
* Birbirini izleyen 2 paralel arasındaki uzaklık her yerde yaklaşık 111 km'dir.
ENLEM: Dünya üzerindeki herhangi bir yerin Ekvator'a olan uzaklığının derece, dakika ve saniye olarak ifade edilmesidir.
ÖZEL PARALELLER
00 : Ekvator
230 27’ K.P : Yengeç Dönencesi
660 33’ K.P. : Kuzey Kutup Dairesi
900 K.P : Kuzey Kutup Noktası
230 27’ G.P : Oğlak Dönencesi
660 33’ G.P. : Güney Kutup Dairesi
900 G.P : Güney Kutup Noktası
ENLEMİN ETKİLERİ:
* Güneş ışınları: Ekvator'dan kutuplara gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı küçülür.
* Gölge boyu : Ekvatordan kutuplara gidildikçe gölge boyu uzar.
* Deniz suyu sıcaklığı: Ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır.
* Buharlaşma : Ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır.
* Deniz suyu tuzluluğu: Ekvatordan kutuplara gidildikçe azalır.
* Kalıcı kar sınırı:Ekvatordan kutuplara gidildikçe alçalır.
* Bitki örtüsü: Sıcaklığın değişmesine bağlı olarak bitkiler geniş,karışık ve iğne yapraklı olarak kuşaklar oluşturur.
MERİDYENLER
Kutup noktalarında birleşen ve Ekvator'u dik kesen yarım dairelere denir. Başlangıç meridyeni Greenwich'tir.
MERİDYENLERİN ÖZELLİKLERİ
* 180 tane doğuda, 180 tane batıda toplam 360 tane meridyen vardır.
* Meridyenlerin boyları biribirine eşittir.
* Merdiyenler arası mesafe Ekvatordan kutuplara gidildikçe daralır. Nedeni: Dünya'nın şekli.
* Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün noktalarda yerel saat aynıdır.
* Birbirini takip eden iki meridyen arası 4 dakikadır.
Boylam: Dünya üzerindeki bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının derece (0 ), dakika (‘ ), saniye (‘’ ) olarak ifade edilmesidir.
YEREL SAAT HESAPLAMALARI
Yerel saat hesaplamalrı yapılırken aşağıdaki yollar izlenmelidir.
1- Meridyen farkı bulunur.
D - D : çıkarılır
B - B : çıkarılır
D - B : toplanır.
2- Zaman Farkı bulunur.
Zaman Farkı : Meridyen Farkı X 4
3- Bize sorulan yer eğer doğuda ise verilen saatle zaman farkı toplanır. Çünkü doğuda saat her zaman ileridir.
Bize sorulan yer batıda ise verilen saatten zaman farkı çıkarılır. Çünkü batıda saat geridir.
SAAT DİLİMLERİ - ULUSAL SAAT
Yeryüzündeki her noktanın bir yerel saati vardır. Ancak uluslar arası ilişkilerde bir karışıklığa meydan vermemek için uluslar arası saat dilimleri oluşturulmuştur. Yeryüzünde 24 saat dilimi vardır. 15 meridyen bir saat dilimi oluşturmaktadır. Başlangıç meridyeninin 70 30’ doğusu ve 70 30’ batısı arası sıfır veya 24 nolu saat dilimi olarak kabul edilmiştir.
Her ülke uluslar arası saat dilimlerinden doğu – batı yönündeki genişliğine göre bir veya daha fazlasını ortak saat olarak kullanır. ABD, Rusya, Kanada, Çin gibi doğu batı yönünde genişliği fazla olan ülkeler birden fazla ortak saat kullanır.
Türkiye 2. ve 3. saat dilimleri içinde yer almaktadır. Kışın 300 doğu meridyeninin yerel saati yazın ise 450 doğu meridyeninin yerel saati ortak saat olarak kullanılır.
|
